css templates

KIRSAL YERLEŞİMLERDE KENTSEL MİMARİ

Dağlık Kilikia'da Kırsal ve Kent İlişkisi

Mobirise

Dağlık Kilikia bölgesinin doğusunda gerçekleştirdiğimiz araştırmalarda, iyi korunmuş kalıntılarıyla dikkat çekici çok sayıda kırsal yerleşim tespit edilmiştir ve bunlar Hellenistik Dönemden gelen ve Roma ve Geç Antik Dönemde de devam eden bir sürekliliğe sahiptirler. Bu kırsal yerleşimler basit ya da kompleks çiftlikler, küçük köyler, kentlere yakın konumdaki orta ya da büyük boyutlu köyler, ürünün işlenmesi için köylerin içinde ya da bağımsız şekilde yapılmış atölyelerden oluşurlar.

Dağlık Kilikia bölgesinde Roma Döneminden itibaren kanıtları çoğalan kırsal yerleşimler ortak özelliklere sahiptirler. Bunlar tarım yapmaya elverişli çöküntü düzlüklerin etrafındaki tepe yamaçlarına ya da tepeler arasında kalan, küçük düzlükler ve terasların olduğu alanlarda kurulmuşlardır. Bu kırsal yerleşimlerin antik yol rotaları üzerinde kuruldukları ya da bu yollarla bağlantılarının olduğu görülür. Bu yolların sahildeki antik kentlerle bağlantıları vardır ve kırsal yerleşimler de kentlerin khoralarında yer alırlar. 

Mobirise

Bu kırsal karakterlerinin yanısıra Işıkkale ve Karakabaklı gibi bazı yerleşimler antik yol, anıtsal kapılar, kiliseler ve çiftlik villaları gibi kentsel mimari örneklere de sahiptirler. Bu yapıların bölgedeki kırsal yerleşimlerde görülmesinde, tarihsel süreç, bölgenin askeri açıdan sahip olduğu stratejik önem, kentlerin territorium üzerindeki politik, kültürel ve ekonomik etkisi rol oynamış olmalıdır. Bölgede özellikle MS 2. yüzyıl sonu- 3. yüzyıl başlarında kırsal yerleşimlerin sayılarının artmaya başladığı gerçekleştirdiğimiz yüzey araştırmalarıyla tespit edilmiştir. 3. yüzyılda imparatorluğun genelinde yaşanan ekonomik krizle bağlantılı olduğunu düşündüğümüz bu süreçte, bölgedeki kırsal yerleşimlerde yeni düzenlemelere ait izler görülür, nüfusun yoğunlaşmasıyla birlikte kırsal yerleşimler çoğalır, büyür ve kentsel mimari yapılar inşa edilir. Kırsal alanlarda çeşitli yapılarda mozaikli süslemeler, peristyle avlular, anıtsal kapılar ve anıt mezarlar gibi öğeler sıklıkla kullanılmaya başlanır. 

Mobirise

Bu süreçte, 3. yüzyılın sonuna doğru devletin vergilerini ayni olarak, yani et, şarap, yağ vb. ürünler olarak tahsil etmesi, askerlerine de bu şekilde ücret vermeye başlaması, kentlerde oturarak arazilerini köylülere kiralayan büyük arazi sahiplerinin, ekonominin bozulması ile birlikte bizzat topraklarının başına geçmek zorunda kalmaları, İmparatorluğun kırsal alanlardaki üretime ekonomik kriz sonrası daha da önem vererek, kırsal yerleşimleri koruma altına alması gibi durumlar kırsalın gelişmesine ve bununla bağlantılı kırsal yerleşimlerde kentsel mimarinin görülmesine imkan sağlamış olmalıdır.

Bu gelişim süreci aslında Roma İmparatorluk Döneminden beri bölgenin askeri öneme sahip olmasıyla da bağlantılıdır. Özellikle Severuslar Döneminde bölge imar hareketliliği açısından altın çağını yaşar ve bu durum ordu seferleri nedeniyle bölgenin öneminin artmasıyla paraleldir. Bu dönemde bölgedeki kentlerin ve kırsal yerleşim sahibi kent seçkinlerinin tarımsal üretimlerinin büyük bir kısmını ordular sayesinde pazarlayarak ekonomik güçlerini arttırmaları sonucu, imar hareketliliğine parasal kaynak sağlamış olduğu önerilir

Literatür
-Ü. AYDINOĞLU, “Dağlık Kilikia'da Kırsal Yerleşimlerde Kentsel Mimari: Işıkkale ve Karakabaklı Örnekleri”, Antik Dönem'de Akdeniz'de Kırsal ve Kent Sempozyum Bildirileri, 2017, Mersin, 61-77

Mobirise
Adres

Doç.Dr. Ümit AYDINOĞLU
Mersin Üniversitesi
Arkeoloji Bölümü
Fen Edebiyat Fakültesi A Blok  
Çiftlikköy Kampüsü 33343 Mersin-TR

İletişim


Telefon: 0324 3610001/14736
Email:    uaydinoglu@gmail.com